افزایش نگرانی‌ها در عراق پس از سفر فرمانده حرکت‌النجباء به روسیه

در پی سفر اخیر اکرم الکعبی، فرمانده حرکت‌النجباء به مسکو، نگرانی‌ها در مورد قصد روسیه برای گسترش نفوذ خود در عراق از طریق کانال‌های غیررسمی -- مشخصاً گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران -- در این کشور خاورمیانه افزایش یافته است.

به‌گفتهٔ مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، این گروه شبه‌نظامی عراقی مورد حمایت ایران مطیع نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است و بخشی از بودجهٔ خود را نیز از سپاه دریافت می‌کند.

این مؤسسه گفت ایران برای حرکت‌النجباء کمک‌های مالی، کمک‌های نظامی و امکان تشریک اطلاعات فراهم می‌کند و در زمینهٔ انتخاب، حمایت و نظارت بر فرماندهی آن نیز کمک می‌کند، آنچنانکه یگان‌های حرکت‌النجباء در سوریه تحت کنترل مستقیم نیروی قدس سپاه پاسداران هستند.

این اندیشکده گفت حرکت‌النجباء گرچه اسماً تحت کنترل دولت عراق قرار دارد، نیروی سرکشی است و یگان‌های آن «مدام از زنجیرهٔ فرماندهی دولت عراق سرپیچی می‌کنند».

پس از دیدار کعبی با مقام‌های دولت روسیه در پنجم آذرماه، نگرانی‌ها در مورد قصد روسیه برای استفاده از گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران به‌عنوان یک کانال غیررسمی برای گسترش نفوذ خود در عراق افزایش یافته است.

در مسکو، فرمانده این گروه شبه‌نظامی عراقی با میخائیل بوگدانف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، دیدار کرد؛ بوگدانف نمایندهٔ ویژه رئیس‌جمهوری روسیه در امور خاورمیانه و آفریقا نیز هست.

او همچنین با ویتالی ناومکین -- مشاور ولادیمر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، و مدیر مؤسسهٔ مطالعات مشرق‌زمین در روسیه -- و آلبرت کارگانف، مفتی اعظم و رئیس انجمن مذهبی مسلمانان روسیه، نیز رایزنی کرد.

طبق بیانیه‌های حرکت‌النجباء، مقام‌های روسیه این گروه شبه‌نظامی را ستوده و خواستار «تقویت روابط با عراق در کلیهٔ سطوح» شده‌اند.

همچنین، در این بیانیه‌ها از کعبی نقل قول شده است که ابراز «تمایل برای تلاش در راستای تثبیت بهترین رابطه با روسیه» کرده است.

رسانه‌های روسیه در مورد این بازدید گزارش کردند و شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای ایران نیز رابطهٔ این گروه شبه‌نظامی با روسیه را «راهبردی» خواندند.

از سوی دیگر اما این سفر خشم مردم عراق را برانگیخت، آنچنانکه بعضی ابراز نگرانی کردند که این بازدید ممکن است عرصه را برای نبرد گروه‌های شبه‌نظامی همسو با ایران در کنار ارتش روسیه در اوکراین فراهم کند.

آنها خاطرنشان کردند که این نوع مداخلهٔ خارجی بی‌سابقه نیست چرا که در زمان فرماندهی کعبی، حرکت‌النجباء در حمایت از رژیم بشار اسد در جنگ سوریه مداخله کرده است.

نگرانی‌ها پیرامون سفر کعبی

ناظران گفتند روسیه با گسترش روابط خود با گروه‌های شبه‌نظامی مانند حرکت‌النجباء، که به ارتکاب جنایات جنگی متهمند و جزء گروه‌های تروریستی شناخته شده‌اند، به حاکمیت مستقل عراق دست‌درازی کرده است.

مرکز مطالعات راهبردی آرمور در عراق در ۶ آذر با انتشار گزارشی در توئیتر گفت این سفر نشان‌دهندهٔ تمایل روسیه برای برقراری روابط غیررسمی با عراق از طریق عوامل غیردولتی است.

این مرکز گفت تلاش‌ها برای تقویت روابط روسیه و عراق باید با هماهنگی وزارت امور خارجهٔ عراق انجام شود و نه فرمانده یک گروه مسلح.

مرکز مطالعات راهبردی آرمور گفت تلاش‌های روسیه برای تحکیم روابط با گروه‌های شبه‌نظامی عراقی مورد حمایت ایران باعث شده است تا نام این کشور در فهرست کشورهایی قرار بگیرد که در امور داخلی عراق دخالت می‌کنند؛ این مرکز همچنین از عراق خواست تلاش‌های خود را برای حفظ حاکمیت مستقل خود دوچندان کند.

عمر عبدالستار، تحلیلگر مسائل سیاسی، به المشارق گفت روسیه به‌دنبال کمک گرفتن از گروه‌های نیابتی ایران برای گسترش نفوذ و حضور خود در عراق است.

او گفت سفر کعبی به مسکو در شرایطی انجام شده که روسیه به‌دنبال توسعهٔ منافع منطقه‌ای و تقویت روابط با متحدان خود، به‌ویژه ایران، است.

مصطفی سالم، روزنامه‌نگار، با انتشار مطلبی در توئیتر به «نفوذ فزایندهٔ شبه‌نظامیان فرصت‌طلب در کرملین» اشاره کرد و افزود این تمایل برای برقراری روابط با عوامل غیردولتی مؤکد «ورشکستگی و سقوط» روسیه است.

او نوشت مسکو و حرکت‌النجباء در قتل غیرنظامیان در سوریه شریکند.

شاهو القره‌داغی، تحلیلگر مسائل سیاسی، نیز در توئیتر گفت هدف از سفر کعبی به روسیه و اظهارات او دربارهٔ ایجاد روابط بهتر با مسکو «تقویت حضور روسیه و همچنین حضور چین در عراق» است.

وفاداری این گروه شبه‌نظامی به ایران

حرکت‌النجباء، که در سال ۱۳۹۲ تأسیس شد، یکی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی است که بیشترین وفاداری را نسبت به ایران دارند. کعبی در چند مصاحبهٔ تلویزیونی طی این سال‌ها آشکارا وفاداری خود را نسبت به رژیم ایران اعلام کرده است.

او علناً ادعا کرده است که به هر فرمانی که علی خامنه‌ای، رهبر ایران، صادر کند پاسخ خواهد داد، چه برای براندازی دولت عراق باشد و چه نبرد در کنار حوثی‌های یمن، اگر خامنه‌ای آن را وظیفه شرعی اعلام کند.

در فروردین ۱۳۹۸، ایالات متحدهٔ آمریکا حرکت‌النجباء و کعبی را در طبقه‌بندی ویژهٔ تروریست‌های جهانی قرار داد؛ پیش از آن هم در سال ۱۳۸۷ که کعبی هنوز این گروه شبه‌نظامی را تأسیس نکرده بود، آمریکا نام او را در فهرست تروریست‌ها قرار داده بود.

کعبی در جنگ سوریه فرمانده این گروه شبه‌نظامی بود و حرکت‌النجباء و چند گروه شبه‌نظامی دیگر مورد حمایت ایران هنوز در سوریه، خصوصاً در شهر مرزی البوکمال در استان دیرالزور، در شهر المیادین و همچنین در اطراف رقه مستقر هستند.

ساکنان این مناطق این گروه شبه‌‌نظامی را به تجاوز به حریم املاکشان و باجگیری و دستگیری و سرکوب خود به بهانه‌های فرقه‌ای متهم می‌کنند.