خشم نیروهای نیابتی ایران از تلاش‌های عراق و سعودی برای گشایش گذرگاه جمیمه

مقامات می‌گویند به‌رغم مانع‌تراشی‌های شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران، روند گشایش گذرگاه جمیمه ادامه خواهد داشت.

گشایش این گذرگاه که پیش‌بینی می‌شود برای هر دو کشور منافع اقتصادی به‌همراه داشته باشد، در بحبوحۀ گرم شدن روابط میان دو همسایه انجام می‌شود.

مقامات عراقی به المشارق گفتند در آستانۀ گشایش این گذرگاه، که از قبل برنامه‌ریزی شده، مسائل اداری و فنی همچنان در دست بررسی است. این گذرگاه استان المثنی عراق را به استان رفحاء عربستان سعودی متصل می‌کند.

آنها گفتند که عراق در تلاش خود برای باز کردن هر چه سریعتر این گذرگاه جدی است. این کشور دو سال پیش گذرگاه عرعر با همسایۀ جنوبی خود را، سه دهه پس از بسته‌شدن آن، بازگشایی کرد.

به‌گفتۀ حیدر محمد الوهامی، مشاور اقتصادی استاندار المثنی، بازگشایی گذرگاه جمیمه مزایای اقتصادی فراوانی دارد.

او گفت که این گذرگاه دروازۀ مهمی برای تجارت میان دو کشور خواهد بود. به‌گفتۀ او، این امر برای هزاران تن از ساکنان المثنی و نیز استان‌های همجوار آن فرصت‌های شغلی ایجاد خواهد کرد.

الوهامی گفت این گذرگاه به‌عنوان یکی از «شاخه‌های مهم» برای احیای شهرهای واقع در طول مسیر آن از طریق ایجاد پروژه‌های توسعه‌ای به‌منظور تقویت اقتصاد محلی، فراهم کردن فرصت‌های سرمایه‌گذاری، و برانگیختن فعالیت‌های گردشگری و مسافرتی عمل خواهد کرد.

پیشرفت طرح‌ها

در اسفند ۱۳۹۹ عراق اعلام کرد که در حال توسعۀ طرحی برای تکمیل عملیات احداث این گذرگاه مرزی و بهره‌برداری از آن با استفاده از فناوری مدرن و با مشارکت همۀ وزارتخانه‌ها و مقامات ذیربط است.

این تحول پس از بازدید کمیتۀ ویژۀ دفتر مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر، از این گذرگاه روی داد. این کمیته دربارۀ اجرای این طرح با مقامات استان المثنی گفت‌وگو کرد.

صفا محمد، رئیس این کمیتۀ ویژه، در زمان این بازدید گفت که دولت می‌خواهد این گذرگاه مرزی را هر چه زودتر باز کند تا اقتصاد المثنی -- فقیرترین استان عراق -- توسعه یابد.

احمد منفی جوده، استاندار المثنی، به رسانه‌ها گفت که یک کمیتۀ وزارتی متشکل از اعضای دولت محلی، ادارۀ گذرگاه‌های مرزی، و سرویس اطلاعات ملی تشکیل شده است.

این گروه با تخصیص ۵۰۰ دونم (واحد سطح) زمین به این پروژه توسط سازمان گذرگاه‌های مرزی، موظف شده است که بررسی‌های امکان‌سنجی اقتصادی و فنی را برای افتتاح این گذرگاه مرزی انجام دهد.

الوهامی گفت که این کمیتۀ وزیران مسئولیت آغاز این پروژه و تجهیز این گذرگاه به زیرساخت‌ها و خدمات ضروری مانند آب، برق، و جاده‌ها را بر عهده گرفته است.

وی افزود، در همین حال، تلاش‌ها و ارتباطات دیپلماتیک در سطح وزارت خارجۀ عراق و عربستان سعودی ادامه دارد.

مزایای اقتصادی

علی مخلف، شهردار سماوه، مرکز استان المثنی، سرعت جابه‌جایی کالا میان عراق و عربستان سعودی را از جمله مزایای این گذرگاه مرزی دانست؛ زیرا این گذرگاه تنها ۲۵۰ کیلومتر با سماوه فاصله دارد.

به‌گفتۀ او، فاصلۀ این گذرگاه با شهرک نقره‌ السلمان در صحرای سماوه تنها ۹۲ کیلومتر است.

او با اشاره به اینکه کوتاه بودن مسیر به معنای کاهش هزینه‌های حمل و نقل برون‌مرزی و سهولت سفر گروهی زائران و مسافران است، یادآور شد که با استفاده از این مسیر «تنها پنج ساعت طول می‌کشد تا از گذرگاه مرزی از طریق زمینی به مدینه برسید.»

تلاش‌ها برای بازگشایی این گذرگاه مرزی در چارچوب نزدیکی دوبارۀ روابط عراق و عربستان سعودی انجام می‌شود. این روند، از سال ۱۳۹۴ یعنی از زمانی آغاز شد که این کشور پادشاهی سفارت خود در بغداد را پس از ۲۵ سال بازگشایی کرد.

دیدارهای متقابل هیأت‌های دو کشور هم‌زمان با تشکیل یک شورای بازرگانی مشترک و بحث و گفت‌وگو برای هماهنگی و همکاری ادامه یافت و به توافق‌های اقتصادی گوناگون انجامید.

حجم مبادلات تجاری از طریق گذرگاه عرعر در سال ۱۳۹۹ با ۱۵ درصد افزایش نسبت به سال قبل از آن، به بیش از یک میلیارد دلار رسید.

تعهد به امنیت

ناظران می‌گویند، ایران که نزدیکی عراق و عربستان را یک تهدید می‌داند، نیروهای نیابتی خود را به‌طور مداوم وادار می‌کند که روابط رو به رشد میان این دو همسایه را تهدید کنند. به این ترتیب، ایران تلاش می‌کند که سبب تضعیف اقتصاد عراق و تقویت اقتصاد خود شود.

در شهریورماه منابع آگاه به الشرق الاوسط گفتند که خودروهای حامل ستیزه‌جویان مرتبط با شبه‌نظامیان عراقی مورد حمایت ایران در حال استقرار در صحرای سماوه و ایجاد پایگاه‌ها و قرارگاه‌های نظامی مشاهده شده‌اند.

این فعالیت غیرعادی که هم‌زمان با گزارش‌های مبنی بر تفاهم عراق و عربستان سعودی بر سر گذرگاه مرزی جمیمه روی داد، هشدار و تلاشی برای ممانعت از بازگشایی آن گذرگاه تلقی شد.

در واکنش به این رویداد، نیروهای مرزبانی و ارتش عراق و نیز نیروهای پلیس المثنی بر تعهدشان نسبت به محافظت از مناطق اطراف این گذرگاه مرزی و جادۀ منتهی به آن از سماوه تأکید کردند.

به‌گفتۀ این نیروها، عملیات نظامی منظمی با هدف کنترل منطقۀ صحرا و تأمین امنیت نوار مرزی با عربستان سعودی انجام می‌شود.