حرکت یمن به‌سوی صلح دائمی به‌رغم احساس خطر در جبهه‌های جنگ

عدن - تمدید آتش‌بس در یمن بین طرف‌های در حال جنگ این امید را به‌وجود آورده است که آتش‌بس دائمی دور از دسترس نیست، اما نقض مداوم آتش‌بس توسط حوثی‌ها با حمایت رژیم ایران این چشم‌انداز را تیره و تار کرده است.

در روز ١٢ خردادماه، طرف‌های درگیر با تمدید دوماهۀ توافق آتش‌بس اولیه که از روز ١٣ فروردین‌ماه برقرار شده بود، موافقت کردند.

با این حال الشرق الاوسط روز جمعه (٢۰ خردادماه) گزارش داد ارتش یمن هشدار داده است که حوثی‌ها با بی‌اعتنایی آشکار به تلاش‌های صلح و آتش‌بس سراسری، نیروهای کمکی زیادی را به جبهه‌های مختلف جنگ اعزام می‌کنند.

سرتیپ عبده مجالی سخنگوی ارتش گفت حوثی‌ها از زمان تمدید آتش‌بس در هفتۀ گذشته، هزاران بار این آتش‌بس را نقض کرده‌اند.

او گفت این گروه شبه‌نظامی، سرباز، سلاح و تجهیزات نظامی بیشتری از جمله تانک و خودروهای زرهی را به خط مقدم آورده است. همچنین در حال به پرواز درآوردن پهپادهای مسلح، ایجاد مواضع نظامی جدید و استقرار تک‌تیراندازان خود است.

او افزود حوثی‌ها همچنین اقدام به کاشت مین در مناطق غیرنظامی و در خطوط مقدم کرده‌اند.

مجالی گفت این موارد نقض آتش‌بس در استان مأرب، ساحل غربی و شرقی و همچنین در غرب تعز تأیید شده است.

طبق گزارش این روزنامه، حوثی‌ها همچنین اقدام به شلیک با توپخانه به‌سمت ارتش کرده‌اند و تلاش آنها برای نفوذ توسط ارتش دفع شده است.

مجالی بر پایبندی ارتش نسبت به آتش‌بس تأکید کرد و افزود نقض آن توسط حوثی‌ها «به‌منزلۀ سرپیچی از سازمان ملل و قوانین بشردوستانۀ بین‌المللی است.»

حتی برخی می‌گویند حوثی‌ها از آتش‌بس برای جذب سربازان بیشتر و حتی کودکان استفاده می‌کنند. این کار خلاف تعهدی است که این گروه در فروردین‌ماه به سازمان ملل سپرد تا به جذب و استفاده از کودکان در درگیری پایان دهد.

استقبال از راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز

خبرگزاری فرانسه گزارش داد ‌هانس گروندبرگ، فرستادۀ ویژه سازمان ملل در یمن روز چهارشنبه وارد صنعا تحت کنترل حوثی‌ها شد تا دربارۀ بازگشایی مسیرها به‌سمت تعز با رهبران این گروه گفتگو کند. تعز شهری است که تحت محاصرۀ حوثی‌ها قرار دارد.

ارتباطات این شهر از سال ١٣٩٤ تاکنون تا حد زیادی قطع شده است.

برگزاری مذاکرات دربارۀ تعز یکی از شروط آتش‌بس بود. سایر شروط عبارت بودند از برقراری مجدد پروازهای تجاری به خارج از صنعا و دادن اجازۀ ورود کشتی‌های سوخت به بندر الحدیده به‌عنوان مسیر نجات که تحت کنترل حوثی‌ها است.

در حال حاضر پروازها از صنعا به امان و قاهره از سر گرفته شده است و نفتکش‌ها به‌منظور کاهش کمبود سوخت در الحدیده پهلو گرفته‌اند.

گروندبرگ از تمدید آتش‌بس استقبال کرد و آن را «علامت مثبتی درخصوص جدیت طرفین برای حفظ و اجرای آتش‌بس» دانست.

او گفت: «یمنی‌ها مزایای ملموس آتش‌بس را به چشم دیده‌اند. ما شاهد تغییر مثبت قابل توجهی بوده‌ایم و مسئولیت داریم از آن محافظت کنیم و از پتانسیل آن برای ایجاد صلح در یمن بهره بگیریم.»

شورای امنیت سازمان ملل نیز از تمدید آتش‌بس در یمن استقبال کرد اما «نگرانی خود را در مورد تأثیرات انسانی شدید تداوم بسته‌بودن جاده‌ها در اطراف تعز» ابراز کرد.

این شورا از حوثی‌ها خواست «در مذاکرات انعطاف‌پذیری به خرج دهند و فوراً راه‌های اصلی را باز کنند».

«خسته از جنگ»

سازمان‌های محلی و بین‌المللی در روز ١۰ خردادماه و قبل از تمدید آتش‌بس، خواستار تمدید آن شدند و از همۀ طرف‌ها خواستند برای رسیدن به صلح پایدار تلاش کنند.

٣٢ سازمان که در تمام بخش‌های یمن فعالیت می‌کنند، از جمله آکسفام، نجات کودکان، سازمان امداد اسلامی جهانی و شورای پناهندگان نروژ (NRC) در نامه‌ای به دولت یمن و حوثی‌ها اعلام کردند شاهد تأثیرات مثبت بشردوستانۀ آتش‌بسی بوده‌اند که از ١٣ فروردین‌ماه برقرار شده است.

طبق گزارش شورای پناهندگان نروژ، تعداد غیرنظامیان کشته و زخمی شده در یمن در ماه اول آتش‌بس بیش از ٥۰% کاهش یافت.

در این نامه آمده بود که رانندگان دیگر مجبور نیستند چند روز در صف باشند تا باک خودروهایشان را پر کنند و سفر آسان‌تر شده است.

همچنین، خانواده‌هایی که از کمک محروم شده بودند، از جمله خانواده‌هایی که در جریان درگیری‌ها چندین بار آواره شده بودند، اکنون می‌توانند به این کمک‌ها دسترسی داشته باشند.

در ادامۀ این نامه گفته شده بود اکنون صدها بیمار می‌توانند درمان پزشکی فوری مورد نیاز خود را در خارج از کشور دریافت کنند؛ سایر افراد نیز می‌توانند تحصیل و فرصت‌های شغلی را در خارج از کشور دنبال کنند یا برای دیدار مجدد با عزیزان خود سفر کنند.

بنا به متن این نامه: «ما به‌عنوان سازمان‌هایی که با جامعۀ محلی در یمن همکاری می‌کنیم، می‌دانیم که خانواده‌ها از جنگ خسته شده‌اند و می‌خواهند به زندگی عادی خود ادامه بدهند.»

رعایت تعهدات

خالد احمد، روزنامه‌نگار گفت: «ذینفعان اصلی تمدید آتش‌بس مردم یمن هستند.» او اشاره کرد که «توقف درگیری‌ها جان مردم یمن را نجات می‌دهد».

نبیل عبدالحفیظ، معاون وزیر امور حقوقی و حقوق بشر بر لزوم رعایت تعهدات حوثی‌ها در چارچوب آتش‌بس توسط این گروه تأکید کرد.

عبدالحفیظ گفت: «رنج انسانی و شرایط اقتصادی در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها فاجعه‌بار است.»

او گفت: «مهم‌ترین مفاد آتش‌بس شامل رفع محاصرۀ تعز و گشودن گذرگاه‌ها است، اما حوثی‌ها به آن پایبند نبوده‌اند.»

فارس النجار، اقتصاددان به المشارق گفت: «تلاش‌های صورت‌گرفته توسط فرستادۀ سازمان ملل، نمایندۀ ایالات متحده و بسیاری از کشورها به‌منظور تمدید آتش‌بس به‌منزلۀ گامی در جهت توقف جنگ و برقراری صلح، ثمربخش بوده است.»

او گفت این تلاش‌ها «تأثیر بشردوستانۀ قابل توجهی در زمینۀ کاهش رنج مردم خواهد داشت» و افزود تأثیرات مثبت آتش‌بس «در خدمت منافع عمومی و به‌نفع شهروندان به‌ویژه در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها است».