ترغیب کشورهای حاشیه خلیج فارس به حمایت بیشتر از اقتصاد جهانی در بحبوحه جنگ اوکراین

به گفته تحلیلگران، کشورهای خلیج فارس باید با اتخاذ تدابیری برای مهار قیمت نفت، که پس از تهاجم روسیه به اوکراین به شدت افزایش یافته است، اقدامات بیشتری را در راستای پشتیبانی از اقتصاد جهانی انجام دهند.

آنها می‌گویند که عربستان سعودی که به میزان کافی تولید نفت مازاد دارد، باید به منظور مهار افزایش قیمت‌ها و بازگرداندن ثبات به بازارهای جهانی، نفت بیشتری استخراج کند.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، که روز شنبه (۶ فروردین) در جریان نشست دوحه از طریق یک ارتباط ویدیویی صحبت می‌کرد، از کشورهایی که از لحاظ منابع انرژی غنی هستند درخواست کرد که صادراتشان را افزایش دهند تا برای کشورهای اروپایی جایگزین نفت و گاز روسیه باشند.

و روز یکشنبه، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، گفت که در جریان دیدار با شرکای منطقه‌ای، پیرامون «کار در این منطقه، هم در عرصه پشتیبانی از اوکراین و هم در مقابله با تجاوزگری روسیه، از جمله از طریق اعمال تحریم‌ها و کنترل صادرات» بحث و گفت‌وگو خواهد کرد.

پس از تهاجم روسیه به اوکراین در روز ۵ اسفند، کشورهای منطقه خلیج فارس -- به جز کویت -- در ابتدا موضعی علیه روسیه اتخاذ نکردند. آنها از این حمله با عنوان «بحران» یاد کردند و خواستار راه حل دیپلماتیک شدند.

اما روز ۱۱ اسفند، هر شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس از قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد که خواستار توقف تهاجم روسیه به اوکراین و خروج تمام نیروهایش از این کشور شده بود، پشتیبانی کردند.

با این حال، تحلیلگران می گویند که عربستان سعودی و امارات متحده عربی، عمدتاً به دلایل اقتصادی مراقب حفظ موضع بی طرفی خود بوده اند. تحلیلگران در عین حال هشدار داده اند که این امر نتیجه ای معکوس را در پی خواهد داشت.

عبدالله الدخیل، استاد علوم سیاسی در دانشگاه ملک سعود ریاض، گفت: «ابهام مواضع کشورهای خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی، در رابطه با جنگ روسیه علیه اوکراین، بر روابط این کشور پادشاهی تاثیر منفی خواهد داشت.»

فراتر از دستاوردهای اقتصادی

سامی غیط، پژوهشگر مرکز مطالعات منطقه ای و راهبردی الشرق، به المشارق گفت که در این برهه حساس کشورهای حاشیه خلیج فارس نمی توانند صرفاً به فکر سود و زیان باشند.

وی گفت: «مشخص شده است که عربستان سعودی می خواهد از افزایش قیمت های جهانی نفت، که در هشت سال گذشته بی سابقه بوده است، بیشترین سود ممکن را ببرد.»

غیط گفت به همین دلیل، این کشور پادشاهی اگر چه از توانایی جبران هر گونه کمبود فوری در عرضه نفت برخوردار است، نمی خواهد تولید نفت را افزایش دهد.

اما او هشدار داد که روسیه نیز از بالا بودن قیمت نفت سود می برد. وی یادآور شد که خودداری کشورهای حاشیه خلیج فارس از افزایش تولید «به منزله پشتیبانی از روسیه است و به ادامه یافتن این جنگ کمک می کند.»

غیط گفت که موضع کشورهای حاشیه خلیج فارس در محکومیت این جنگ باید «قاطعانه» باشد و این کشورها باید «به منظور مهار افزایش قیمت ها، استخراج مقادیر اضافی نفت از ذخایر، و افزایش تولید را آغاز کنند.»

او افزود عربستان سعودی از معدود کشورهایی است که می تواند در کوتاه مدت تولید خود را تا سقف دو میلیون بشکه در روز افزایش دهد.

فیونا هیل، متخصص امور روسیه و اروپا، روز ۹ اسفند در مصاحبه ای با پولیتیکو گفت: «اگر افزایش قیمت نفت و گاز نبود» روسیه «نمی توانست از عهده این جنگ برآید.»

او گفت، اما این امر در درازمدت پایدار نخواهد بود. وی از عربستان سعودی خواست که «در حال حاضر به عنوان یک جبران موقتی» تولید نفت خود را افزایش دهد و هشدار داد که این کشور پادشاهی «با بالا نگه داشتن قیمت نفت به طور غیرمستقیم از جنگ در اوکراین حمایت مالی می کند.»

موضع یکپارچه بین‌المللی

فخرالدین عوض‌الله، استاد اقتصاد دانشگاه عین شمس، گفت: «آن چه این جنگ را متوقف خواهد کرد، موضع بین المللی یکپارچه علیه آن و اتخاذ مواضع قاطعانه علیه روسیه است.»

وی خاطرنشان کرد: «اگر کشورهای حاشیه خلیج فارس به موضع یکپارچه غرب نپیوندند، و تصمیمات علنی و روشنی را در راستای محکومیت روسیه و جلوگیری از منفعت بردن این کشور در نتیجه افزایش قیمت جهانی نفت اتخاذ نکنند» موضع یکپارچه غرب «تا حدودی ضعیف باقی می‌ماند.»

او هشدار داد که اقتصاد جهانی به دلیل جنگ دچار تزلزل شده و تأثیر آن به زودی «در مقیاسی چشمگیر» به کشورهای حاشیه خلیج فارس گسترش خواهد یافت. وی اشاره کرد که سود حاصل از قیمت های بالای نفت کفاف اصلاح این وضعیت را نخواهد داد.

منصور الشهری، کارشناس نظامی سعودی، گفت: «یقیناً دولتی مانند روسیه به منظور حفظ زرادخانه نظامی خود به [درآمد حاصل از] منابع طبیعی خود، به ویژه نفت، متکی است.»‌

او به المشارق گفت: «بدون درآمدهای نفتی، هزینه [جنگ] سرسام‌آور خواهد بود و اقتصاد روسیه و فضای داخلی آن کشور را دچار تزلزل خواهد کرد.»‌

الشهری گفت که کشورهای حاشیه خلیج فارس با اتخاذ موضعی قاطع در برابر تهاجم روسیه به اوکراین و تامین مقادیر اضافی نفت مورد نیاز بازارهای جهانی، کلید راه حل را در دست دارند.

وی خاطرنشان کرد: «روابط عربستان سعودی با آمریکا و اروپا روابطی ضروری و اجتناب ناپذیر است و از روابط عربستان سعودی با روسیه بسیار نیرومندتر است.»‌

او با بیان اینکه هرگونه بی ثباتی در این روابط بر امنیت منطقه نیز تأثیر خواهد گذاشت، حضور ایالات متحده در خلیج فارس را به منزله یک سوپاپ اطمینان برای منطقه دانست.

پس از حملات موشکی حوثی ها به خاک امارات، یک ناوشکن مجهز به موشک‌های هدایت شونده و جت‌های جنگنده ایالات متحده در بهمن ماه برای کمک به این کشور اعزام شدند.

ناو جنگی ایالات متحده «یواس اس کول» در منطقه فعال بوده است تا جریان آزاد تجارت را تأمین کند. این ناو همچنین برای پیشگیری از اختلال ناشی از حمل و نقل محموله های غیرقانونی، (که اغلب از کشورهایی می‌آیند که از تروریسم و فعالیت های غیرقانونی دیگر حمایت مالی می کنند)، به گشتزنی و اجرای عملیات امنیت دریایی می‌پردازد.