افزایش نگرانی‌های جهانی نسبت به وجود اسکنرهای امنیتی مرتبط با ارتش چین در فرودگاه ها

یک شرکت که روابط عمیقی با خواص نظامی و سیاسی چین دارد، مسئول بررسی امنیتی در برخی از حساس ترین فرودگاه ها، گذرگاه های مرزی، و رویدادهای دیپلماتیک جهان است. این امر نگرانی هایی را در مورد حریم خصوصی و سوء استفاده احتمالی از اطلاعات ایجاد به وجود آورده است.

آسوشیتدپرس روز ۳۰ دی گزارش داد، شرکت «نوک‌تک» که اسکنر محموله و وسایل نقلیه تولید می کند، از نظر میزان درآمد به بزرگترین شرکت در جهان در این زمینه تبدیل شده است.

افزون بر اسکنرهای امنیتی اشعه ایکس که مسافران و چمدان ها در فرودگاه ها از آن عبور می کنند، این شرکت ردیاب های انفجاری و دستگاه های به هم پیوسته ای را تولید می کند که قادر به شناسایی کارت شناسایی یا بلیط، اندازه گیری دمای بدن، و تشخیص چهره هستند.

ایالات متحده، کانادا، و شماری دیگر از دولت های غربی تجهیزات شرکت «نوک‌تک» را به دلیل نگرانی های امنیت ملی رد کرده اند.

اما بر اساس سوابق تدارکات عمومی، دولتی، و شرکتی که توسط آسوشیتدپرس بررسی شده اند، دستگاه های این شرکت در ۲۶ کشور از مجموع ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا وجود دارند.

با توجه به این حضور اسکنرهای «نوک‌تک» در امتداد مرزهای ناتو با روسیه و در بزرگترین بنادر و فرودگاه های اروپا، شمار فزاینده ای از مقامات امنیتی و سیاست گذاران غربی نگران آن هستند که پکن بتواند از طریق این اسکنرها اطلاعات دولتی، صنعتی، یا شخصی دریافت کند.

بارت گروتویس، عضو پارلمان اروپا و مدیر سابق امنیت سایبری در وزارت دفاع هلند، گفت: «داده هایی که توسط این دستگاه ها پردازش می شوند از حساسیت بالایی برخوردار هستند. این ها داده های شخصی، داده های نظامی، و داده های محموله هستند. ممکن است که اسرار تجاری در خطر باشد.»

او گفت: «شما می خواهید مطمئن شوید که [داده‌ها] در جای امنی هستند. شما به یک عامل خارجی وابسته هستید که دشمن ژئوپلیتیکی و رقیب استراتژیک شماست.»

به گفته شرکت «سیکیور تک»، محصولات امنیتی «نوک‌تک» در سراسر آسیای میانه، به ویژه در قزاقستان، یافت می شود؛ کشوری که این شرکت در دست کم ۲۶ نقطه گمرکی آن از جمله فرودگاه های شیمکنت (یا «چیمکند») و آلماتی و بندر آکتائو حضور دارد.

شبکه پیچیده ای از قدرت

شرکت «نوک‌تک» شعبه ای از دانشگاه چینهوا -- یک دانشگاه عمومی برجسته تحقیقاتی در پکن -- است که در سال ۱۲۸۹ تأسیس شد.

فوربس در سال ۱۳۹۰ این دانشگاه را «کارخانه قدرت» چین نامید؛ چرا که تعداد زیادی از سیاستمداران چینی -- از جمله شی جین پینگ رهبر چین، هو جینتائو رئیس جمهوری سابق، ژو رونگجی نخست وزیر سابق، ژو شیائوچوان رئیس سابق بانک مرکزی، و لو جیوی وزیر دارایی سابق، از فارغ التحصیلان این دانشگاه به شمار می آیند.

شرکت «نوک‌تک» خود را «یک شرکت مسئول چینی با فناوری پیشرفته» می نامد که بر «نوآوری مستقل» متکی است.

اما ساختار مالکیت این شرکت به قدری پیچیده است که تشخیص خطوط نفوذ، مسئولیت پذیری، و کنترل در آن دشوار می کند.

با این حال، این موضوع آشکار است که «نوک‌تک» با منافع دانشگاهی و امنیت ملی حزب کمونیست روابط بسیار نزدیکی را حفظ می‌کند.

در بیشتر سال های دهه ‌های ۱۳۸۰ «نوک‌تک» توسط هو هایفنگ، پسر هو، اداره می شد.

به گفته «داتنا»، یک شرکت اطلاعاتی اقتصادی هلندی با تمرکز بر چین، ساختار مالکیتی «نوک‌تک» اکنون شامل دوازده نهاد اصلی در چهار لایه از سهامداران، شامل چهار شرکت با مالکیت دولت و سه نهاد حکومتی، است.

شرکت «تونگفانگ» با فناوری پیشرفته که توسط دانشگاه چینهوا در سال ۱۳۷۶ تأسیس شد، با داشتن ۷۱ درصد سهام بزرگترین سهامدار شرکت «نوک‌تک» است. این ارتباط تا حدودی بی ضرر به نظر می آید، اما دنبال کردن ردپای قدرت شبکه ای پیچیده را آشکار می کند.

بازوی سرمایه گذاری شرکت ملی هسته‌ای چین (سی‌ان‌ان‌سی) بزرگترین سهامدار شرکت «تونگفانگ»، ۲۱ درصد از سهام شرکت «نوک‌تک» را در اختیار دارد.

شرکت ملی هسته ای چین یک شرکت دولتی فعال در بخش انرژی و دفاع است که توسط شورای دولتی چین اداره می شود.

وزارت دفاع ایالات متحده، شرکت ملی هسته ای چین را یک شرکت نظامی چینی می داند؛ چرا که فناوری ها و تخصص های پیشرفته ای را با ارتش آزادی‌بخش خلق به اشتراک می گذارد.

یاپ ون اتن، مدیرعامل شرکت «داتنا»، به آسوشیتدپرس گفت: «این پرسش در اینجا مطرح می شود که آیا ما می خواهیم اجازه دهیم شرکت «نوک‌تک» که توسط دولت چین اداره می شود و با ارتش چین مرتبط است، در بخش های حیاتی امنیت مرزی و زیرساخت های ما دخالت داشته باشد یا خیر؟»

«واقعا یک شرکت نیست»

پاسخ ایالات متحده، کانادا، و شمار فزاینده ای از کشورهای اروپایی یک «نه» قاطع است.

یک بررسی امنیتی دولت کانادا در تیر ماه ۱۳۹۹ نشان داد که اسکنرهای امنیتی اشعه ایکس «نوک‌تک» می توانند به طور بالقوه برای جمع‌آوری و انتقال مخفیانه اطلاعات، به خطر انداختن دستگاه های الکترونیکی قابل حمل، یا تغییر نتایج به منظور اجازه ترانزیت دستگاه های «خرابکاری» مورد استفاده قرار بگیرند.

در نتیجه، مقامات کانادایی با استناد به «تهدید فزاینده» جاسوسی، پیشنهاد «نوک‌تک» به منظور ارائه تجهیزات اسکن اشعه ایکس در بیش از ۱۷۰ نمایندگی دیپلماتیک کانادا در سرتاسر جهان را رد کردند.

وزارت بازرگانی ایالات متحده در آذر ۱۳۹۹، شرکت «نوک‌تک» را به فهرست ویژه دفتر صنعت و نهاد امنیتی خود افزود و با استناد به «تجهیزات با عملکرد پایین تر» شرکت «نوک‌تک»، صادرات به این شرکت را به دلایل امنیت ملی محدود کرد.

به گزارش وال استریت ژورنال در خرداد ۱۳۹۹، پس از بررسی گزارش محرمانه دولت استفاده از تجهیزات «نوک‌تک» در فرودگاه های ایالات متحده از سال ۱۳۹۳ ممنوع شده است.

اما طی چندین سال، «نوک‌تک» با ارائه پیشنهادهای زیر قیمت رقبا توانست جایگاهی را در اروپا به دست آورد.

به گفته رقبا، پیشنهادهای این شرکت ۲۵ تا ۵۰ درصد کمتر از رقبایش است، و گاه مزایایی مانند قراردادهای تعمیر و نگهداری قابل تمدید و وام های مناسب را شامل می شود.

وزارت امور خارجه ایالات متحده روز ۶ خرداد ۱۳۹۹ در یادداشتی اعلام کرد که شرکت «نوک‌تک» در یک «کارزار تهاجمی یک دهه ای به منظور به دست آوردن سهم چشمگیری از بازار در بخش های زیرساختی حیاتی در اروپا به زیان تولیدکنندگان آمریکایی» دست داشته است.

دیدی کرستن تاتلو، محققی که در زمینه تأثیر چین بر اروپا، فناوری، و پراکندن اطلاعات نادرست تخصص دارد، گفت، قیمت‌های «نوک‌تک» یک «کشورداری اقتصادی» است.

او به آسوشیتدپرس گفت: «این [شرکت] یک شرکت واقعی نیست. آنها بیشتر به یک جناح انگیزه توسعه دولتی شباهت دارند.»

«یک سرمایه گذاری راهبردی»

اکسل ووس، نماینده آلمانی پارلمان اروپا، که در زمینه حفاظت از داده ها فعالیت می کند، گفت: «این امر روز به روز خطرناک تر می شود.»

او گفت: «من با این امر که یک یا دو فرودگاه دارای سیستم‌های نوک‌تک باشند، مشکلی ندارم. اما با توجه به قیمت‌های بسیار پایین، بسیاری از مناطق از آن سیستم ها استفاده می‌کنند. این موضوع به طرزی فزاینده به یک مشکل امنیتی تبدیل می شود. شما می توانید این موضوع را به منزله یک سرمایه گذاری راهبردی توسط دولت چین بدانید.»

ووس در آذر ۱۳۹۸، از طریق ایمیلی به اعضای ارشد کمیسیون اروپا نگرانی های خود را پیرامون اقدامات «نوک‌تک» مطرح کرد. کمیسیون اروپا بدنه اجرایی اتحادیه اروپا است.

او گفت که «استراتژی قیمت گذاری بسیار پایین» این شرکت نشان می دهد که انگیزه های آن تجاری نیست، بلکه «علاقه آن به تسلط بر زیرساخت های راهبردی اتحادیه اروپا و دانش مبتنی بر داده ها» است.

به گفته وزارت امور خارجه ایالات متحده، شرکت «نوک‌تک» ۹۰ درصد از بازار تجهیزات غربالگری محموله های دریایی اروپا و حدود ۵۰ درصد از بازار اروپا در زمینه تجهیزات غربالگری چمدان های مسافری فرودگاهی و محموله ها را در اختیار دارد.

میکو هوتاری، مدیر مؤسسه مطالعات چین مرکاتور در برلین، در بهمن ۱۳۹۸ به پولیتیکو گفت: «این دستگاه ها از خیلی پیشتر در سراسر اروپا مستقر شده اند. آنها همه جا هستند.»

نگرانی های حقوق بشر

فناوری «نوک‌تک» -- به ویژه استفاده از تشخیص چهره، اسکن اثر انگشت، و اسکن بدن انسان «اندازه گیری میکرو» -- همچنین نگرانی هایی را در زمینه حقوق بشر به ویژه در منطقه شمال غربی شین‌جیانگ چین ایجاد کرده است.

دست کم یک میلیون اویغور و دیگر اقلیت های ترک زبان که عمدتاً مسلمان هستند در اردوگاه های «بازآموزی سیاسی» در شین‌جیانگ زندانی هستند.

تحقیقات و مصاحبه های مستقل با زندانیان سابق این اردوگاه ها ارتکاب شکنجه های جسمی و روانی، شست و شوی مغزی، تجاوز جنسی، و آزار جنسی سیستماتیک در داخل این اردوگاه ها را آشکار کرده است.

سازمان های حقوق بشر و شمار فزاینده ای از دولت های غربی -- از جمله ایالات متحده، کانادا، هلند، بریتانیا، بلژیک، و فرانسه -- می گویند که سیاست های پکن در شین‌جیانگ بالغ بر «جنایت علیه بشریت» و «نسل کشی» است.

وب سایت چینی «نوک‌تک» می گوید که مناطق غربی کشور، از جمله شین‌جیانگ، «مناطق مهم تجاری» برای این شرکت هستند.

بنا بر سوابق دولت چین، این شرکت با پلیس و سایر مقامات در شین‌جیانگ همکاری می کند و تجهیزات اشعه ایکس، دستگاه های تشخیص پلاک، و یک سیستم امنیتی یکپارچه را برای مترو در شهر ارومچی، مرکز این منطقه، ارائه می کند.