استان رقه به عنوان یکی از مهمترین مناطق کشاورزی سوریه در طول یک دهه جنگ خسارات زیادی دیده است، به ویژه در زمان حکمرانی داعش.
رقه که زمانی پایتخت «خلافت» خودخوانده داعش اعلام شده بود و سپس در سال ۱۳۹۶ توسط نیروهای دموکراتیک سوریه آزاد شد همواره به دلیل دسترسی به رودهای بلیخ و فرات از خاک حاصلخیز و آبیاری قابل اطمینان برخوردار بوده است.
اما وقتی خشونتهای جنگ داخلی سوریه به استان رقه رسید و بسیاری از کشاورزان برای حفظ جان خود زمینهایشان را ترک کردند، کشاورزی هم مختل شد.
در زمان حکومت داعش، خسارات سنگینی هم به زمینهای کشاورزی و هم به ادوات و مسیرهای آبیاری مورد نیاز برای کشت در آن زمینها خسارات سنگینی وارد شد.
آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده (یو اس اید) در راستای احیای بخش کشاورزی و پر شدن شکاف غذایی ناشی از جنگ، دست به اجرای طرحی برای حمایت از زنان کشاورز استان رقه زده است.
آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده ۱۶ آذر اعلام کرد: «چالش احیای مزارع بایر و جنگزده با افزایش هزینه بذر، ادوات، کود و آفتکش دوچندان شده است.»
آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده با همکاری یک سازمان محلی به ۱۵۰ زن کمک میکند زمینهایشان را احیا کنند.
آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده اعلام کرد: «ادواتی از جمله شبکههای آبیاری قطرهای، مخازن آب و دستگاههای شخمزنی در زمان مناسب برای فصل کشت زمستان در اختیار کشاورزان قرار گرفت.»
سازمان محلی مورد اشاره نیز چند جلسه آموزشی در مورد نحوه استفاده از ادوات ارائهشده و روشهای مفید کشاورزی، مانند تنوع فرآوردهها و آبیاری قطرهای، برگزار کرد.
احیای کشاورزی
سناء حاج حسن، که با یک سازمان بشردوستانه در زمینه مسائل مرتبط با زنان و کودکان کار میکند، گفت آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده با همکاری کمیته کشاورزی و اقتصادی شورای مدنی رقه در فعالیتهای بسیاری در شمال سوریه مشارکت میکند، از جمله طرح کمک به زنان کشاورز.
او به المشارق گفت بیشتر ۱۵۰ زنی که برای این طرح انتخاب شدهاند خود مالک زمینهای کشاورزی کوچکی هستند و بعضی از آنها قصد دارند با اجاره زمین کسب درآمد کنند.
او گفت این طرح «بار نگرانیها را از دوش زنان برداشته»، زنانی که بسیاری از آنها همسرشان را در جنگ از دست دادهاند؛ این طرح در تأمین مخارج خانواده به آنها کمک میکند.
حاج حسن گفت طرحهای توسعه ایالات متحده «نقشی کلیدی در احیای مناطق آزادشده از داعش، از جمله استان رقه، داشته است.»
وی افزود: «اگر بنگاههای کوچک و متوسط نبود، مردم منطقه تا این لحظه نمیتوانستند برگردند و امرار معاش کنند.»
حاج حسن گفت: «بخش کشاورزی برای رقه اهمیت زیادی دارد و بسیاری از فرآرودههای کشاورزی تاکنون احیا شده و شبکههای آبیاری و پمپهای آب تعمیر شده است تا آب به همه زمینهای کشاورزی برسد.»
او گفت سوخت هم با قیمتهای رسمی در اختیار کشاورزان قرار گرفته است تا از کارشان حمایت شود.
کاهش نرخ بیکاری
ناصر علی، معلم ساکن شهر رقه، گفت: «رقه یکی از مهمترین استانهای کشاورزی در سراسر سوریه است و به همین دلیل، اکثر اهالی آن مشغول کشاورزیند و بسیاری از آنها مالک زمینهای کشاورزی کوچک و متوسط هستند.»
او گفت این زمینها نه تنها درآمد مالکان یا موجرانشان را تأمین میکنند بلکه زمینه اشتغال بسیاری از کارگران مورد نیاز برای شخمزنی، حمل و نقل و برداشت فرآورده و همچنین فعالیتهای فروش محصول را نیز فراهم کردهاند.
او گفت با توجه به کمبود کلی فرصتهای شغلی، طرح جدید آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده در راستای کاهش نرخ بیکاری و کاهش احتمال عضویت جوانان در گروههای تروریستی از طریق تطمیع مالی بسیار مفید واقع شده است.
علی گفت زمینهای کشاورزی رقه هر سال دو فصل زیر کشت میرود و یک ماه بین دو فصل برای استراحت خاک در نظر گرفته میشود.
وی خاطرنشان کرد فرآوردههای کشاورزی در این استان عبارتند از سبزیجات و میوههای فصلی -- که معمولاً در زمینهای کوچکتر کشت میشود -- و همچنین برخی انواع غلات دانهای مانند گندم و نیز پنبه که نیازمند زمینهای بزرگتر است.
او گفت: «در مورد طرح آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده، رایجترین فرآوردههای فصلی عبارتند از میوهها و سبزیجات چون ذینفعشان زنانی هستند که مالک یا مستأجر زمینهای نسبتاً کوچکند.»
حلیم رملی، اقتصاددان دانشگاه دمشق، گفت جنگ سوریه «شکاف غذایی عظیمی ایجاد کرده است.»
پیش از جنگ، هر منطقه فرآوردههای خود را پرورش میداد و هم به خودکفایی رسیده بود و هم نیازهای مناطق دیگر را تأمین میکرد، «اما با تداوم جدایی مناطق، این شکاف [غذایی] بیشتر و به یک خطر واقعی تبدیل شده است.»
او گفت به راهکارهای مناسبی نیاز است چرا که در وضع موجود «دوام اصلاً ممکن نیست.»
علی گفت: «هر طرحی که حامی کشاورزی باشد، مثل طرح آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده، تأثیر مثبت چشمگیری از لحاظ پر کردن شکاف غذایی و فراتر از آن یعنی برداشتن بار قحطی یا دستکم فقر خواهد داشت.»
وی افزود: «اگر این طرح به خوبی مورد بهرهبرداری و رشد و توسعه قرار بگیرد، شاید مردم منطقه بتوانند در زمینه برخی فرآوردهها به خودکفایی برسند و حتی محصولاتشان را به مناطق همجوار نیز بفروشند.»