نگرانی ها در پی خروج احتمالی شرکت های نفتی غربی از عراق

نگرانی هایی در مورد فعالیت های گروه های شبه نظامی مورد حمایت ایران در عراق به وجود آمده است؛ چرا که این فعالیت ها می تواند بخش نفت را مختل، و شرکت های نفتی خارجی را مجبور به ترک آن کشور کند.

عراق طی چند سال گذشته به لطف قراردادهای دولت آن کشور با شرکت های عظیم انرژی، توانسته است تولید نفت خام خود را افزایش دهد.

طی ۱۰ سال گذشته تولید روزانه نفت این کشور از ۲.۳ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۱ به بیش از ۴ میلیون بشکه در روز در پایان سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است.

بنا بر اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا، عراق دارای پنجمین ذخایر اثبات شده نفت خام جهان با ۱۴۵ میلیارد بشکه است. گفتنی است که این رقم ۱۷ درصد از ذخایر اثبات شده در خاورمیانه و ۸ درصد از ذخایر جهانی را تشکیل می دهد.

اقتصاد عراق به شدت بر صادرات نفت خام، که بیش از ۹۰ درصد از درآمدهای این کشور را تشکیل می دهد، متکی است.

اما از اواخر سال ۱۳۹۸، گروه های شبه نظامی تحت حمایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، به ویژه کتائب حزب الله و عصائب اهل الحق اقدام به اجرای حملات موشکی متعددی به نمایندگی های دیپلماتیک، پایگاه های نظامی عراق، و نیروهای ائتلاف در حال نبرد با «دولت اسلامی» (داعش) کرده اند.

تعدادی از این حملات شرکت های بین المللی انرژی، از جمله شرکت نفتی آمریکا «هالیبرتون» و شرکت نفتی ایتالیایی «ای ان آی»، را تحت تأثیر قرار داده است. گفتنی است که سایت نفتی مشترک این دو شرکت در بصره روز ۱۸ فروردین ۱۳۹۹ با پنج راکت مورد حمله قرار گرفت.

منافع شخصی

ثائر البیاتی، از رهبران عشایر عراق، گفت، شبه نظامیان تحت حمایت سپاه پاسداران مدام در تلاش هستند که وحشت بیافرینند و سرمایه گذاری خارجی را متوقف کنند تا بتوانند منابع کشور را در جهت منافع خودشان هدایت کنند.

او گفت، برخی از شرکت های بزرگ نفتی که مجبور به کاهش کارکنانشان در عراق شده اند، اکنون به دلیل حملات و تهدید شبه نظامیان علیه آنها قصد خروج از کشور را دارند.

احسان عبدالجبار اسماعیل، وزیر نفت عراق، روز ۸ تیر ماه گفته بود که شرکت های نفتی «در حال خروج و ترک فعالیت های خود در عراق هستند.»

البیاتی گفت: «نیروهای نیابتی سپاه در تلاش هستند تا شرکت های نفتی غربی را مجبور به ترک عراق کنند تا شرکت های چینی در ازای پرداخت کمیسیون هایی که به جیب گروه های نیابتی واریز می شود، قراردادهایی را به منظور بهره برداری و مدیریت میدان های نفتی امضاء کنند.»

به گفته وی، با توجه به روابط ایران با چین از طریق توافق های بلندمدتی که دو طرف امضاء کرده اند، این امر در چارچوب «تلاش شبه نظامیان برای پیشبرد عراق به سمت محور ایران» صورت می گیرد.

او هشدار داد که خروج شرکت های نفتی از عراق به معنای کاهش تولید نفت و درپی آن کاهش صادرات نفت است و این بر اقتصاد عراق و مردم آن تأثیر خواهد گذاشت.

وزارت دفاع به منظور اطمینان بخشیدن به شرکت های نفتی غربی متعهد شده است که از آنها محافظت کند.

سرلشکر علی الماجدی، رئیس فرماندهی عملیات بصره، روز ۲۱ خرداد در جلسه ای در مقر شرکت نفتی آمریکایی «اکسان‌موبیل» در عراق گفت که یگان او به منظور تسهیل فعالیت های شرکت های نفتی اقدامات امنیتی را انجام داده است. وی افزود که نیروهای پشتیبانی به تمام میادین نفتی اعزام خواهند شد.

الماجدی با بیان اینکه وضعیت امنیتی بصره خوب است، افزود: «ما بر مسئله امنیتی اشراف و آگاهی کامل داریم ... و نیازی به نگرانی و ترس نیست.»

مقامات عراقی روز ۲۷ خرداد در بصره قراردادی را با شرکت های نفتی آمریکایی «اکسان‌موبیل» و «شلومبرژره» به منظور حفاری ۹۶ چاه نفتی در میدان قرنه غربی-۱ امضا کردند.

اسماعیل، وزیر نفت عراق، در مراسم امضای قرارداد گفت، این قرارداد «تولید نفت در میدان نفتی قرنه-۱ را در پنج سال آینده به میزان ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد.»

چالش های دیگر بخش نفت

تهدید امنیتی مطرح شده توسط گروه های تحت حمایت ایران، همزمان با تغییراتی در بخش نفت عراق و تهدیدهای دیگر، رخ می دهد.

به گفته عبدالرحمان مشهدانی، اقتصاددان، شرکت های انرژی با مشکلات امنیتی دیگری به غیر از مشکلات ناشی از نیابتی های سپاه مواجه شده اند.

برخی از ساکنان، که مزارع آنها تحت تأثیر گسترش خط لوله قرار گرفته است و مجبور شده‌اند مزارع شان را در ازای وعده های دروغین مبنی بر جبران خسارت و فرصت های شغلی ترک کنند بارها دست به اعتراض زده و وارد مقر شرکت های نفتی شده اند.

پس مانده های داعش همچنان به عنوان تهدیدی برای میدان های نفتی شمال عراق محسوب می شوند. وزارت نفت طی بیانیه ای گفت: «روز ۱۵ اردیبهشت جنگجویان مظنون به عضویت در داعش دو چاه نفت را در میدان بای حسن در کرکوک منفجر کردند.»

مشهدانی خاطرنشان کرد که قراردادهای تعدادی از شرکت های غربی در آستانه انقضاء است. شرکت های دیگر مانند «شل» آمریکا سرمایه گذاری خود را از نفت به گاز طبیعی تغییر داده اند.

مشهدانی گفت، در همین حال، وزارت نفت عراق در حال بررسی پیشنهادی برای خرید سهام از شرکت های خارجی و به دست گرفتن عملیات بهره برداری از میدان های نفتی است.

او گفت که هدف از این اقدام، دستیابی به مدیریت بهینه بخش نفت با توجه به تغییرات و چالش های کنونی است.