منافع متعارض، مانعی در راه تلاش های روسیه برای ورود به کشورهای حوزه خلیج فارس

ریاض - روز دوشنبه (۱۸ اسفند) همزمان با آغاز سفر چهار روزه سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، به منطقه خلیج فارس، ناظران محلی می گویند که این سفر آکنده از منافع متعارض، فرصت طلبی اقتصادی، و خودنمایی و جلب توجه سیاسی است.

او قرار است مطابق برنامه از کشورهای امارات متحده عربی، عربستان سعودی، و قطر دیدار کند.

به گزارش خبرگزاری «تاس» روسیه، لاوروف روز سه شنبه برای انجام گفتگوهای دوجانبه سیاسی در نخستین ایستگاه سفر خود وارد ابوظبی شد.

وزارت امور خارجه روسیه نیز گزارش داد که او همچنین در مورد تقویت همکاری های بازرگانی و اقتصادی میان مسکو و این سه کشور خلیج فارس گفتگو خواهد کرد.

آشکار شدن فرصت طلبی روسیه

تحلیلگران می گویند، این دیدار تلاشی از سوی مسکو برای ورود به این منطقه راهبردی و کسب دستاوردهای اقتصادی و سیاسی در آن است؛ تلاشی که مسکو نتوانسته است آن را به خوبی پنهان کند.

عبدالله الدخیل، استاد دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ملک سعود، می گوید که روسیه سعی دارد از آن چه که گمان می کند تنش میان ایالات متحده و عربستان سعودی باشد، بهره برداری کند.

به گفته او، اما حقیقت این است که رابطه سعودی با آمریکا رابطه ای راهبردی است که بر مبنای یک مشارکت فراگیر اقتصادی، امنیتی، و نظامی استوار است و با اعتماد متقابل دو طرف تقویت می شود.

او گفت: «هر گونه تلاش برای مخدوش کردن این رابطه توسط روسیه یا دیگران صرفاً اقداماتی جهت جلب توجه است که به هیچ نتیجه ای نخواهد رسید.»

به نظر می رسد توجه مسکو به اختلاف احتمالی میان عربستان سعودی و ایالات متحده اشتباه باشد.

همان گونه که وزیر خارجه عربستان سعودی روز ۸ اسفند گفت، سعودی تأکید می کند که شراکتش با ایالات متحده «شراکتی نیرومند و پایدار است.»

با این وجود، «مدرن دیپلماسی» روز ۱۹ اسفند گزارش داد که انتظار می رود لاوروف طی سفرش به منطقه خلیج فارس برای فروش سخت افزار نظامی روسی تلاش کند.

عربستان سعودی تاکنون هیچ علاقه ای به این موضوع نشان نداده است.

غیبت عمده روسیه

الدخیل گفت که ایالات متحده در رویارویی کشورهای خلیج فارس با تهدیدهای موجود علیه امنیتشان -- از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و نیروهای نیابتی آن گرفته، تا افراط گرایانی مانند «دولت اسلامی» (داعش) و القاعده -- قاطعانه کنار آن کشورها ایستاده است.

او گفت که روسیه تا حد زیادی از صحنه غایب بوده است و به نظر می رسد که اکنون مترصد است تا از فرصت کنونی به نفع خود بهره برداری کند.

به دنبال سفر لاوروف به منطقه خلیج فارس در اسفند ۱۳۹۷، مؤسسه خاورمیانه در یک تحلیل گفت که منافع روسیه در منطقه خلیج فارس شامل انرژی، امور نظامی -- به ویژه فروش اسلحه -- و سرمایه گذاری است.

به گفته این مؤسسه، با این وجود روسیه از نفوذ قابل توجهی در منطقه برخوردار نیست.

مؤسسه خاورمیانه گفت: «مسکو اهمیت تأکید بر روابط اقتصادی با کشورهای خلیج فارس را درک می کند؛ چرا که می داند نفوذ سیاسی آن در منطقه در برابر نفوذ سیاسی قدرت های غربی کمرنگ است.»‌

این مؤسسه می افزاید: «نفوذ مسکو در خلیج فارس همچنان نه تنها به دلیل جایگاه برجسته ایالات متحده در امور سیاسی و نظامی منطقه ای، بلکه همچنین به دلیل فقدان اعتماد، محدود است.»

این بی اعتمادی در وهله نخست به دلیل تعامل نزدیک روسیه با ایران است.

منافع متعارض

محمود عبدالمنعم، پژوهشگر امور بین المللی قطر، گفت که از دیدگاه تاریخی روابط خلیج فارس و سوریه روابطی دیپلماتیک مبتنی بر مبادلات بازرگانی و تراکنش های اقتصادی بوده است.

او گفت: «مقایسه کردن روابط روسیه با کشورهای خلیج فارس با روابطی که آن کشورها با ایالات متحده دارند، غیرممکن است.»

او گفت که کشورهای حاشیه خلیج فارس، به دلیل بی اعتمادیشان نسبت به محوری که روسیه با ایران و کشورهای دیگر ایجاد کرده است، ریسک وارد شدن به یک رابطه عمیق تر با روسیه به قیمت به خطر انداختن روابطشان با ایالات متحده را نمی پذیرند.

عبدالمنعم گفت که طرح ها و منافع روسیه در منطقه با منافع کشورهای خلیج فارس در تعارض است. او یادآور شد که این امر به منزله یک «خط قرمز» در رابطه با امنیت کشورهای خلیج فارس به شمار می رود.

او گفت که حضور ایالات متحده در منطقه خلیج فارس به مثابه شیر ایمنی منطقه است و رویدادهای اخیر این موضوع را به وضوح تأیید می کنند.

وی گفت که فقط همین دلیل به تنهایی موجب می شود که تلاش های روسیه برای کسب دستاوردهای دیپلماتیک و سیاسی به قیمت تضعیف روابط آمریکا و خلیج فارس، «قماری کاملاً بازنده» باشد.