سال دستاوردهای دیپلماتیک در منطقه و افزایش انزوای ایران

در حالی که بسیاری از کشورهای خاورمیانه از درگیری های مداوم دور شده اند و صفحه خشونت ها و درگیری های چندین دهه ای را ورق زده اند، رژیم ایران با حمایت سرسختانه از گروه های نیابتی و تروریسم، خود را منزوی می کند.

در سال گذشته میلادی دستاوردهای دیپلماتیک عمده ای در خاورمیانه رقم خورد. از جمله این دستاوردها می توان به توافق های صلح موسوم به پیمان های ابراهیم که با پشتیبانی آمریکا میان اسرائیل و چند کشور عربی به دست آمد، و برقراری دوباره روابط میان عربستان سعودی و قطر اشاره کرد.

امارات و بحرین در روز ۲۵ شهریور پیمان های ابراهیم با اسرائیل را امضاء کردند. سودان روز ۲ آبان و مراکش روز ۲۰ آذر به این پیمان ها پیوستند.

اگرچه دیگر کشورهای عربی هنوز این پیمان ها را امضاء نکرده اند، شنیده ها حاکی از آن است که دیگران، از جمله عربستان سعودی، نیز به زودی چنین خواهند کرد.

ناظران آذر ماه گذشته در رویدادی که نشان دهنده عمق تغییرات در خاورمیانه بود، صحنه ای را دیدند که زمانی باورنکردنی محسوب می شد: اسرائیلی ها حنوکا را در قلب خلیج فارس جشن گرفتند.

در یک تحول بزرگ دیگر که اوایل دی ماه روی داد، قطر یک توافق آشتی را با کشورهای همسایه اش در خلیج فارس منعقد کرد. این اقدام مجموعه ای از تغییرات مثبت، به ویژه بازگشایی حریم هوایی و مرزهای زمینی و دریایی میان قطر و دیگر کشورهای خلیج فارس و نیز مصر، را به دنبال داشت.

هر دو دستاورد سبب شده است که ایران در «سوی دیگر» سیاست های خاورمیانه تنها بماند.

این پیمان ها بازتاب دهنده شرایط در حال تغییر منطقه است؛ منطقه ای که در آن، کشورها اکنون به ضرورت همکاری علیه نفوذ ایران پی برده اند.

ایران این پیمان ها را محکوم کرده است. از نگاه تهران، این پیمان ها تهدید مستقیمی علیه توسعه طلبی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

تداوم تشویق به بی ثباتی منطقه ای

همزمان با تلاش کشورهای منطقه برای حل و فصل مشکلات دیرپا، سپاه پاسداران بی وقفه مشغول صدور تروریسم و شبه نظامیان نیابتی مسلح از جمله به عراق، سوریه، لبنان، یمن، و افغانستان بوده است.

کتائب حزب الله یکی از برجسته ترین گروه های شبه نظامیان مورد حمایت ایران است که در عراق و سوریه فعالیت می کند. این گروه از فروردین ۱۳۸۶ قالب کنونی خود را پیدا کرد. در آن زمان پنج گروه مسلح که از سال ۱۳۸۲ فعالیت می کردند، به هم ملحق شدند. چندین تن از فرماندهان ایرانی و لبنانی کتائب حزب الله را آموزش داده اند.

این گروه شبه نظامی مظنون به دست داشتن در حملات موشکی به تأسیسات نظامی و دیپلماتیک غربی در عراق از اواخر سال ۱۳۹۸ تاکنون، از جمله سه فقره حمله در ماه گذشته، است.

جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، در واکنش به این حملات، روز ۷ اسفند مجوز اجرای حملاتی علیه شبه نظامیان مورد حمایت در سوریه را صادر کرد. در این حملات دست کم یک عضو این شبه نظامیان کشته و دو تن دیگر زخمی شدند. به گفته دولت ایالات متحده، این حمله حاوی این پیام بدون ابهام بود که آمریکا، همزمان با تلاش برای کاهش درگیری ها در سوریه و عراق، از پرسنل آمریکایی و ائتلاف محافظت خواهد کرد.

روز چهارشنبه (۱۴ اسفند) دست کم ده فروند موشک ساخت ایران به پایگاه عین الاسد در غرب عراق برخورد کرد که بر اثر آن یک پیمانکار غیرنظامی جان باخت. پایگاه عین الاسد محل استقرار نیروهای ائتلاف بین المللی است.

شبه نظامیان مورد حمایت سپاه پاسداران در سوریه - از جمله کتائب حزب الله، لشکر فاطمیون، تیپ زینبیون، و حزب الله لبنان - برای پیش بردن دستور کار توسعه طلبانه ایران، از بشار الاسد، رئیس جمهوری سوریه، حمایت می کنند.

اما ناظران می گویند که ایران در کشتار غیرنظامیان سوریه توسط رژیم آن کشور همدست بوده است.

سپاه پاسداران همچنین با حمایت از حوثی ها (انصارالله) در یمن از طریق قاچاق اسلحه و مسلح کردن و آموزش دادن عناصر حوثی ثبات منطقه را بیش از پیش مختل می کنند.

ایران علاوه بر حمایت میدانی از شبه نظامیان، از یک «ارتش سایبری» نیز استفاده می کند. این ارتش سایبری به انتشار اطلاعات نادرست و اهانت آمیز علیه مخالفان نفوذ تهران در منطقه منتشر می کند.

افزون بر این، ایران سال هاست که در افغانستان از طالبان حمایت می کند؛ طالبانی که به حملات روزانه خود علیه غیرنظامیان و نیروهای افغانستان ادامه می دهد. این در حالی است که این گروه سال گذشته یک توافق صلح را امضاء کرد.

سپاه پاسداران همچنین مرتباً تهدید می کند که آمد و شد دریایی را در تنگه هرمز، جایی که یک پنجم نفت جهان از آن می گذرد، مختل خواهد کرد.

تخلفات هسته ای

ایران در داخل کشور به جاه طلبی های هسته ای خود ادامه می دهد.

قدرت های اروپایی و ایالات متحده نسبت به اقدام اخیر ایران در تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد و نیز فلز اورانیوم ابراز نگرانی کرده اند. این اقدام ایران گامی مهم در مسیر تولید جنگ افزار هسته ای تلقی می شود.

در هفته های اخیر دولت بایدن، قدرت های اروپایی، و ایران تلاش کرده اند که توافق هسته ای سال ۱۳۹۴، معروف به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را احیاء کنند.

بنا بر یک توافق «موقت» جدید با آژانس بین المللی انرژی اتمی سازمان انرژی اتمی ایران روز ۳ اسفند گفت که آن کشور داده های ضبط شده توسط تجهیزات نظارتی - تجهیزاتی که به وسیله آژانس بین المللی انرژی اتمی در سایت های هسته ای ایران نصب شده اند - را برای مدت سه ماه آینده حفظ خواهد کرد.

این سازمان افزوده است که با این حال ایران آن اطلاعات را منتشر نخواهد کرد، مگر آن که جامعه جهانی در آن بازه زمانی تحریم ها را لغو کند. سازمان انرژی اتمی ایران تأکید کرده است که چنان چه تحریم ها پابرجا بمانند، آن سازمان اطلاعات ضبط شده را پاک خواهد کرد.

آمادگی آمریکا و متحدانش برای اقدام

ایالات متحده قول داده است که برای محافظت از ثبات منطقه ای و جلوگیری از تهدیدهایی که از جانب بازیگران حکومتی و غیرحکومتی، از جمله سپاه پاسداران، وجود دارد به همکاری با متحدانش در منطقه ادامه دهد.

به گفته مقامات نظامی، نیروهای ایالات متحده و کشورهای شریک در خلیج فارس جبهه واحدی را تشکیل داده اند.

رزمایش های اخیر شامل رزمایش «اتحاد آهنین ۱۴» برای آموزش مشترک نیروهای زمینی دو کشور آمریکا و امارات، و یک رزمایش دریایی سه جانبه موسوم به «مدافع دریایی ۲۱» در خلیج فارس با شرکت نیروهای دریایی ایالات متحده، بریتانیا، و سعودی بوده است.

بمب افکن های بی-۵۲ ایالات متحده دی ماه گذشته در جریان مانورهای نظامی چندین بار بر فراز خاورمیانه به پرواز درآمدند.

ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا (سنتکام) روز ۸ بهمن با انتشار بیانیه ای گفت که هدف از این پروازها «به نمایش گذاشتن توانایی ارتش ایالات متحده برای استقرار نیروی هوایی در هر نقطه از جهان، جلوگیری از تهاجمات بالقوه، و نشان دادن تعهد ایالات متحده نسبت به امنیت منطقه» بوده است.

ژنرال فرانک مکنزی، فرمانده سنتکام، روز ۱۰ دی ‌ماه گفت: «هیچ کس نباید توانایی ما در دفاع از نیروهایمان یا انجام اقدامی قاطعانه در پاسخ به هر گونه حمله ‌ای را دست کم بگیرد.»

ایالات متحده به منظور مقابله با تأمین مالی نیروهای نیابتی و گروه های تروریستی توسط تهران، در موارد مختلف محموله های نفت ایران را مصادره کرده است.