معاون جدید نیروی قدس سپاه پاسداران اقلاب اسلامی سابقه سرکوب مخالفان را در کارنامه خود دارد

کارشناسان می‌گویند معاون تازه منصوب شده اسماعیل قاآنی، فرمانده جدید نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایران به دلیل دیدگاه‌های تندروانه و سابقه بد سرکوب مخالفت‌های داخلی فردی شناخته شده است.

محمد حجازی در ۲۰ ژانویه، اندکی پس از انتصاب قاآنی پس از مرگ قاسم سلیمانی در حمله هوایی ایالات متحده در بغداد، به سمت نماینده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد.

کارشناسان امور ایران به المشارق گفتند حجازی که ۶۴ سال سن دارد، بر خلاف بسیاری از فرماندهان ارشد نیروی قدس، یکی از فرماندهان ارشد سپاه در ایران بوده و از چهره‌های شناخته شده محسوب می‌شود.

او به عنوان فرمانده نیروی مقاومت بسیج که یک گروه شبه نظامی وابسته به سپاه بوده و برای تأمین امنیت داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد، با اعضای تندروی سپاه در سرکوب اعتراضات دانشجویی ایرانی در ژوئیه ۱۹۹۹ و کشمکش‌های سیاسی مربوطه همکاری داشت.

علی زنجانی، فعال سابق دانشجویی به المشارق گفت که گفته می‌شود او از گروهی از ۲۴ فرمانده سپاه پاسداران که نامه تهدیدآمیزی به محمد خاتمی، رئیس جمهور اصلاح طلب نوشتند و از وی خواستند اعتراضات را سرکوب کند، حمایت کرده است.

زمانی که دانشجویان نسبت به بسته شدن یک روزنامه اصلاح‌طلب اعتراض کردند، قرارگاه بسیج ثارالله – یگانی که مسئولیت حفظ امنیت تهران را برعهده داشت و حجازی شخصا فرماندهی آن را برعهده داشت – به میدان آمد.

این نیرو به همراه انصار حزب الله که یک گروه پرتحرک شبه‌نظامی بود، این اعتراضات را با خشونت سرکوب کردند و چندین دانشجو را کشتند. پس از شش روز اعتراض و شورش، تعدادی دانشجو مفقود شدند و از آن زمان تاکنون خبری از آنها به دست نیامده است.

زنجانی گفت: گفته می‌شود نامه تهدیدآمیز فرستاده شده به خاتمی [...] با همکاری حجازی نوشته شده است، اما از آنجا که وی در آن زمان فرماندهی نیروی بسیج را بر عهده داشت و یک مقام رسمی محسوب می‌شد، شخصاً آن را امضا نکرد.

حجازی در دوران فرماندهی بسیج، یگان ستاد ثارالله را گسترش داد و تقویت کرد و مسئولیت تشکیل گردان‌های امام علی (ع) را نیز بر عهده داشت که عناصر آن به عنوان نیروی ذخیره سپاه عمل می‌کنند.

حسین رجبی، روزنامه نگار مستقر در تهران به المشارق گفت این گروه‌ها بعداً نقش مهمی در سرکوب قیام صورت گرفته پس از انتخابات سال ۲۰۰۹ برعهده داشتند.

وی اشاره کرد حجازی به دلیل مشارکت در سرکوب سال ۲۰۰۹ در لیست ناقضان حقوق بشر اتحادیه اروپا قرار گرفته است.

تغییر تمرکز بر عملیات‌ خارجی

حجازی پله‌های ترقی را در سپاه پاسداران طی کرد، ابتدا به عنوان رئیس ستاد مشترک سپاه پاسداران منصوب شد و بعداً به عنوان معاون فرمانده کل سپاه خدمت کرد.

در سال ۲۰۰۹ هنگامی که به عنوان معاون رئیس کل نیروهای مسلح ایران در زمینه آمادگی، تدارکات و تحقیقات صنعتی منصوب شد، تمرکز خود را به پیشبرد موشک‌های ایران و سایر برنامه‌های تسلیحاتی معطوف کرد.

این تلاش بخش قابل توجهی از فعالیتهای سپاه پاسداران بوده است.

از آنجا که سلاح‌های سبک و موشک‌های کوتاه برد تولید شده توسط سپاه پاسداران در منطقه توزیع می‌شود تا گروه‌های شبه نظامی ایران را تجهیز نماید، حجازی به فرماندهان و تیم‌های عملیاتی نیروی قدس نزدیکتر شد.

گفته می‌شود حجازی بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰، زمانی که به عنوان معاون فرمانده سپاه قدس منصوب شده بود، در عملیات سپاه پاسداران در لبنان نقش ایفا می‌کرده.

خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران در هنگام اعلام جدیدترین انتصاب حجازی فاش کرد که او همچنین مسئول عملیات سپاه پاسداران در لبنان بوده است.

در عین حال، خبرگزاری دولتی ایرنا گزارش داد که حجازی در کنار سلیمانی مسئولیت فرماندهی گروه‌های شبه نظامی در خارج از ایران را برعهده داشته است.

اقدامات حجازی در لبنان

اعتقاد بر این است که حجازی طی ۵ سال گذشته مسئولیت نیروی قدس در لبنان را بر عهده داشته و شاید در سرکوب اعتراضات مردمی علیه فساد و اقتصاد متلاطم که در ۱۷ اکتبر آغاز گردید، دست داشته است.

حامیان حزب الله و جنبش امل مورد حمایت ایران با هدف ایجاد ترس به تظاهرکنندگان مسالمت‌آمیز حمله می‌کردند و ناظران اظهار داشتند که این اقدامات شبیه الگوی سرکوب معترضان در داخل ایران است.

حوادث مشابهی در جریان اعتراضات اخیر در عراق گزارش شده است.

در آنجا نیز شبه نظامیان وابسته به ایران مانند سازمان بدر، عصائب اهل الحق، کتائب حزب الله، سرایا الخراسانی و حرکت النجبا، به هدف قرار دادن تظاهرکنندگان و فعالان حقوق مدنی متهم شده‌اند.

کارشناسان امور ایران به المشارق گفتند انتصاب حجازی به عنوان معاون فرمانده نیروی قدس موضوع قابل توجهی است زیرا تجربه وی در خاورمیانه احتمالا فقدان تجربه قاآنی در منطقه را جبران خواهد کرد.

حاتم الفلاحی، تحلیلگر نظامی و راهبردی به المشارق گفت قاآنی که تمرکز قبلی او بر عملیات در افغانستان بود باید شکافی که از سلف خود [سلیمانی] بر جای مانده است را پر کند.

وی گفت، فرمانده جدید نیروی قدس سپاه پاسداران باید راهی برای حفظ رژیم با وجود مخالفت‌های مردمی با نفوذ آن در عراق، لبنان و سوریه پیدا کند و همچنین بتواند روش کنترل دقیق گروه‌های مختلف شبه نظامی تحت حمایت ایران را بیابد.

الفلاحی افزود اما توانایی قاآنی برای متحد کردن شبه نظامیان جای تردید دارد.