تخریب مسجد النوری موصل به منزله «اعلام شکست» داعش است

در شرایطی که نیروهای عراقی به مواضع «دولت اسلامی» (داعش) در شهر موصل نزدیک می شوند، این گروه پیش از عقب نشینی از شهر، روز چهارشنبه (21 ژوئن) مسجد جامع النوری شهر موصل و مناره کج معروف متعلق به قرن دوازدهم را منفجر کرد.

تصویر مناره (گوژپشت) روی اسکناس های 10,000 دیناری عراق چاپ شده است و نماد اصلی شهر موصل محسوب می شد. ابوبکر البغدادی، رهبر داعش، در سال 2014 تاسیس به اصطلاح «خلافت» را از منبر این مسجد اعلام کرد.

خبرگزاری فرانسه گزارش داد که حیدر العبادی، نخست وزیر عراق، پس از انتشار خبر انفجار مسجد بیانیه ای منتشر کرد و اقدام این گروه در تخریب مسجد را «یک اعلام رسمی شکست» خواند.

این مسجد تاریخی در داخل «شهر قدیم» موصل ساخته شده بود و آخرین بقایای این شهر تحت اشغال داعش محسوب می شد، نیروهای عراقی از ماه مارس تاکنون این شهر را تحت محاصره خود قرار داده اند.

نیروهای عراقی چهارشنبه شب به سمت «شهر قدیم» پیشروی کردند و با امن کردن کوچه ها و خیابان های اطراف، خود را برای یورش به مسجد و بیرون راندن داعش از آن آماده کرده بودند.

براساس بیانیه واحد اطلاعات ارتش، ژنرال عبدالامیر یارالله، فرمانده عملیات نینوا، گفت که این انفجار در شرایطی رخ داد که نیروهای نهاد «خدمات مبارزه با تروریسم» به موضعی حدود 50 متری مسجد رسیدند.

یارالله تخریب مسجد و مناره را «جنایت تاریخی دیگری» خواند که داعش مرتکب شده است.

یک شکست نمادین

ماجد الغراوی، نماینده مجلس و عضو کمیته دفاعی و امنیتی پارلمان عراق، گفت که داعش خیلی زودتر از این ها مهمات و مواد منفجره را در مسجد جاسازی کرده بود.

الغراوی به دیارنا گفت که این گروه آماده بود که به محض نزدیک شدن نیروهای آزادی بخش و «قطعی بودن فرارسیدن پایان و ناگزیر بودن به دست گرفتن کنترل مسجد توسط نیروهای ما، آن را منفجر کند.»

او افزود که (داعش) قصد نداشت از مسجد عقب نشینی کند و آن را برجا بگذارد «تا نیروهای آزادی بخش بتوانند پایان نبرد موصل را از آن اعلام کنند؛ چرا که مسجد بین عناصر داعش از اهمیت نمادین بسیار قابل توجهی برخوردار بود.»

او گفت: «آنها تمایل نداشتند تا بگذارند این عمارت دینی که اعلام خلافت این گروه از آن اعلام شد، شاهد اعلام شکست این گروه هم باشد.»

البغدادی روز 4 ژوئیه سال 2014 در اولین حضور عمومی و علنی خود در طی نماز جمعه از منبر همین مسجد استقرار یک «خلافت» را اعلام کرد و خود در «خلیفه مسلمانان» خواند.

الغراوی در ادامه گفت که تخریب مسجد النوری «مهر شرم آور دیگری» بر پیشانی داعش است.

وی خاطرنشان کرد: «این جنایت نه تنها انعکاس دهنده ناامیدی و استیصال تروریست ها و بلکه تلخی شکست مهلکی است [که متحمل شده اند] و حس سردرگمی آنها را نمایان می کند.»

«آخرین بنای تاریخی در موصل»

داعش از زمانی که موصل و شهرهای اطراف آن را اشغال کرده است بناهای تاریخی و آثار باستانی بسیار ارزشمند و قابل توجهی همچون حرم یونس نبی (حرم حضرت یونس) و شهر باستانی نمرود را منفجر و تخریب کرده است.

مناره کج مسجد به نام سلطان نورالدین الزنکی نامگذاری شده بود، سال 1172 بعد از میلاد مسیح تکمیل شد. این مناره مدت های طولانی نماد هویت فرهنگی شهر موصل بوده است.

عبدالرحمان الوکاع، یکی از اعضای شورای استانی نینوا، به دیارنا گفت که مسجد «بعد از تخریب همه بناها و آثار فرهنگی و انسانی شهر موصل، آخرین بنای تاریخی و باستانی باقی مانده در شهر محسوب می شد.»

وی افزود: «زمانی که جنگ و درگیری به دروازه شهر قدیم رسید، ما بسیار نگران بودیم که تروریست ها این عمارت قدیمی را تخریب و یا به طور کامل ویران کنند.»

الوکاع گفت که با تخریب مسجد «ما میراثی را از دست داده ایم که چند صد سال برپا بود و در طول تاریخ در مقابل حمله مهاجمان مقاومت کرده بود و از جنگ های مختلف و فجایع بسیار جان سالم به در برده بود.»

وی اظهار داشت: «جای تاسف بسیار و عمیق است که آخرین فصل نبردها برای آزادسازی (شهر) با چنین اقدام تروریستی بزدلانه و جنایتکارانه ای به پایان رسید که تروریست ها آخرین اثر باستانی و تاریخی که برای مردم موصل باقیمانده بود و شهر برای وجود آن معروف بود، را هدف حمله قرار دادند.»

حسن شبیب، یکی از اعضای کمیته امنیتی شورای استانی نینوا، گفت که ما نسبت به تصمیم داعش برای انفجار و تخریب مسجد نگرانی و ترس عمیقی در دل داشتیم؛ چرا که این گروه «در گذشته هم مساجد، جرم ها و مقبره های قدیمی و باستانی را بدون احترام به ملاحظات دینی تخریب کرده بود.»

او به دیارنا گفت: «ما هر لحظه انتظار داشتیم که تروریست ها مسجد منفجر کنند.» وی خاطرنشان کرد که داعش «در این شهر هر جنایت دهشتناک و فجیعی را مرتکب شده است.»

پایان فصل تاریکی از تاریخ شهر

تخریب بی مهابا و گستاخانه مسجد النوری موصل با موجی از خشم و محکومیت در عراق و در اطراف جهان روبرو شده است.

شبیب گفت که این حمله «از ذهنیت انتقام جو و فکر بیمار شبه نظامیان این گروه حکایت می کند»؛ واقعیتی که به طور گسترده ای به عنوان «پذیرش رسمی شکست توسط داعش» قلمداد می شود.

او یادآوری کرد: «حضور داعش در شهر به تدریج پایان می یابد. در حال حاضر، عملیات آزادسازی شهر هم اکنون بر محافظت و نجات جان ساکنان شهر قدیم متمرکز شده است که بنا به ارزیابی ها حدود 100,000 نفر در آن اقامت دارند.»

وی افزود: «پس از آن که حاکمیت تروریسم به پایان رسید، همه چیز بازسازی و احیا خواهد شد. جان مردم غیرنظامی تنها چیزی است که هرگز جایگزین نخواهد شد.»

او در پایان گفت: «فصل تیره و تار تاریخ شهر ما رو به پایان است.» او همراه تعداد زیادی از مردم شهر تاکید کرد که بعد از پایان جنگ و درگیری بازسازی «فوری و در اسرع وقت» مسجد النوری ضروری است.