پناهندگان سوری احتمال بازگشت را سبک سنگین می کنند

از زمانی که گذرگاه مرزی جابر-نصیب در روز 15 اکتبر دوباره گشوده شد بسیاری از سوری ها تصمیم گرفتند تا پس از گذران سالها به عنوان پناهنده دراردن به میهن خودشان بازگردند.

رژیم سوریه مشوق این روال بوده است که اکنون با به دست گرفتن کنترل اکثریت خاک کشور، فراخوانی برای بازگشت پناهندگان را تشدید کرده است.

ابو احمد یک پناهنده سوری که 60 سال دارد و درسال 2016 به اردن پناه برد و اکنون به همراه بسیاری دیگربازگشت به میهنش را برگزیده است گفت: «آنجا جایی است که خانه و مردم من هستند.»

ابواحمد که ازگفتن نام کاملش خودداری کرد به المشارق گفت که اصلا نمی داند که دررابطه با وضعیت درسوریه چه چیزی درانتظاراوست.

او گفت که اما روزنه ای از امید را با گشایش مرز دید و فرصتی برای بازگشت و بررسی خانواده، متعلقات و زندگی که برجای گذاشته بود پیدا کرد.

بسیاری از سوری ها ترک اردن و سایر کشورهایی را که درآنجا سرپناه موقتی برای گریز از شرایط دشوار زندگی به عنوان پناهنده یافته بودند برگزیدند.

درصد بزرگی از آنها نمی توانند مجوز کار بگیرند و دروضعیت بسیار بدی زندگی می کنند و این به رغم تلاش دولتهای کشور میزبان برای تأمین نیازهای اولیه و تحصیل برای آنان است.

بسیاری ازآنها دلتنگ خانه هایشان هستند و سایر آنها حس دائمی سرباربودنشان بر جامعه میزبان را با خود به همراه دارد.

ابواحمد گفت: «مهم نیست که وضعیت درسوریه چه باشد، بهتراست که با مردم خودت باشی.»

اما هفت سال جنگ شهرهای سوریه را ویران کرده است که بسیاری از آنها زیرساختهای لازم را برای برآوردن نیاز بازگشته ها ندارند.

نوسان شمار بازگشته ها

به گفته کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (یو ان اچ سی آر) شمار پناهندگان بازگشته به سوریه از اردن با تغییر وضعیت درمرزمانند آنچه که درخلال حمله در جنوب غربی سوریه روی داد نوسان دارد.

استفانو سور رئیس این کمیساریا در اردن گفت: «بسته به این که وضعیت در مناطق خاصی از سوریه چه هست شاهد بالا و پایین رفتن آن بوده ایم.»

او گفت: «زمانی که پیمان صلح دراوت 2017 امضا شد، شاهد افزایش ناگهانی درشمار بازگشته ها بودیم. اما امسال پیش از ماه ژوئن بازگشت تنها 1800 ازپناهندگان ثبت شده است.»

شمار دقیق پناهندگانی که به سوریه بازگشته اند هنوز مشخص نیست و بعضی از منابع تخمین می زنند که 30 هزار تن بازگشته اند.

به گفته سور این رقم اندکی اغراق آمیز است و بازتاب آمد و شد عمومی در مرز است نه شمار واقعی پناهندگان درحال بازگشت.

او گفت: «اندکی تصورات اشتباه حول این موضوع وجود دارد که چه کسی یک پناهنده درحال بازگشت و چه کسی یک اردنی یا سوری است که به گذرمعمول از مرز به عنوان بخشی از یک فرایند عادی مهاجرت و یا تجارت مشغول است.»

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل از طریق بانکهای اطلاعاتی اش توانست تأیید کند که 3852 تن از پناهندگان بین 15 اکتبر و 1 دسامبر به سوریه بازگشته اند درحالی که دریک فهرست منتشر شده بوسیله دولت اردن این شمار 4300 تن اعلام شد.

سور گفت: «اگرچه این رقمها متفاوت است اما بسیاری از سوریها هم هستند که بوسیله این کمیساریا نام نویسی نشده اند و این دلیل اصلی این تفاوت است.»

او اشاره کرد: «درحدود 50 درصد از کسانی که بازگشته اند از منطقه درعا هستند که درخلال چندماه گذشته از ثباتی نسبی برخوردار بوده است» و افزود «هم اکنون بازگشتها خودجوش است.»

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به همکاری با مسئولان در مرز مشغول بوده است تا بتوانند فرایند بازگشت را به درستی مدیریت کرده و اطلاعات تأمین کنند.

سور گفت: «موضوع اصلی برای پناهندگان این است که نیازمند اسناد مناسب برای بازگشت هستند و این گران است آنها باید به سفارتخانه سوریه بروند و وضعیت خودشان را مرتب و قانونی کنند و برای اسنادی مانند گذرنامه پول بپردازند.»

بعضی از آنها برای بازگشت تردید دارند

یادان دراجی شریک بنیانگذار لایف لاین آورانیتس درادن که یک سازمان غیردولتی است از طریق آشنایانش در سوریه دریافت که بعضی ازبازگشته ها به محض بازگشت به خاک سوریه دستگیر شده اند.

او به المشارق گفت: «اگر این سیاسی نباشد، دلیل اصلی برای آن دستگیریها خدمت در ارتش سوریه است.»

او گفت: «درخلال نخستین ماهها پس از گشایش مرز، سوریها در بازگشت به میهن هیجان داشتند. اکنون به دلایل امنیتی و دستگیریهایی که انجام می شود، مردم دربازگشت تردید دارند، می ترسیم، بگذارید بمانیم.»

دراجی که به مدت بیش از هفت سال دراردن زندگی کرده است آورانیتیس را با سایرین بنا کرد که هدف از آن ایجاد جوامع مقاوم در جنوب سوریه است.

او گفت که خودش قصد بازگشت ندارد اگرچه پدر و برادرش را اززمان آغاز جنگ ندیده است.

او گفت: «هنوز امن نیست» و به این اشاره داشت که ممکن است دستگیرشود.

او گفت: «آنجا در سوریه، من به عنوان روزنامه نگار فعالیت سیاسی داشتم و بسیاری از تخلفهای انجام شده بوسیله رژیم سوریه را ثبت کردم.»

به گفته یک تحقیق تازه انجام شده بوسیله ناما برای راه حلهای اطلاعاتی استراتژیک 32 درصد از پناهندگان سوری در اردن به طور قطع به میهن خودشان بازنمی گردند درحالی که تنها 14 درصد دیگر برای بازگشت به سوریه «بسیار مصمم» هستند.

دراجی گفت: «اگرهمه چیز به همین شکل باقی بماند، مردم از بازگشت صرف نظر خواهند کرد. آنچه که پناهندگان درواقع به دنبال آن هستند امنیت، و البته خدمات، اساسا بهداشت و آموزش است.»

«دولت فعلا فقط می تواند برق و آب تأمین کند نه چیز دیگر.»

او افزود که بسیاری از کسانی که بازگشتند خانه ای ندارند که دلیل آن ویرانی مناطق مسکونی است.

او گفت: «مردم قدرت اجاره کردن خانه را ندارند و درمناطقی که امن است محله های بسیار پرجمعیت است و نمی تواند شمار بازگشته ها را درخود جای دهد.»

هیچ سرپناه یا ارودگاهی برای پذیرش آنها برقرارنشده است.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد پیش بینی نمی کند که درخلال زمستان شمار زیادی ازپناهندگان بازگردند اما پیش بینی می کند که این شمار دربهار افزایش یابد.

دراجی گفت که سوریهایی که بچه های مدرسه ای یا دانشگاهی دراردن دارند هم برای بازگشت تا زمانی که تحصیل بچه هایشان به پایان برسد مردد هستند.

فشاری برای بازگشت نیست

تا امروز بازگشت به سوریه داوطلبانه بوده است و دولت اردن هیچ گونه فشاری برای بازگشت به سوریه برپناهندگان وارد نمی کند.

سور گفت: «این انتخاب خودشان است.»

او افزود: «فعلا هیچ فشاری برپناهندگان وجود ندارد. اما اگر منابع مالی کاهش یابد همیشه این نگرانی وجود دارد و این برفشار برای بازگشت آنان خواهد افزود.»

او گفت که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل توصیه به مردم را درباره بازگشت نهایی شان آغاز کرد اما می داند که این کار با توجه به میزان بازسازی که نیاز است طول خواهد کشید.

سور گفت: «پناهندگان باید دربازگشت به خانه اطمینان داشته باشند.»

دراجی گفت که گشایش دوباره مرز چیزی را برای او تغییرنداده است. او گفت که تنها پرسش این است که «آیا آنجا هنوز امن است یا خیر؟»

ابواحمد به رغم نبود امنیت هنوز قصد بازگشت به خانه و تعمیر آن را دارد به این امید که یک روز خانواده اش دوباره زیر یک سقف گرد آید.